ΝΑΤΟ

Μέλλει να γίνει ο νέος ΟΗΕ;

Εξήντα χρόνια έχουν περάσει από την ίδρυση του ΝΑΤΟ το 1959. Ο οργανισμός επιβίωσε τον ψυχρό πόλεμο, την εύθραυστη ειρήνη, ακόμα και τη δεκαετία του ’90 όπου άλλαξε κατεύθυνση από αμυντική σε ειρηνευτική συμμαχία μετά τη κατάρρευση της Σοβιετικής ‘Ένωσης και του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Παρ’ όλα αυτά έφτασε στον 21ο αιώνα να αντιμετωπίζει πρόβλημα ύπαρξης. Η νοτιοατλαντική συμμαχία μετά την εκπλήρωση του προορισμού της το 1989, αφού ο ψυχρός πόλεμος σταμάτησε να αποτελεί πλέον απειλή για το δυτικό κόσμο δε θα μπορούσε να συνεχίσει να υφίσταται. Η αλλαγή κατεύθυνσης επιτευχθεί το 1991 με τη συμφωνία της Ρώμης, η οποία μετέτρεψε το ΝΑΤΟ σε ειρηνευτικό οργανισμό με την ίδια δομή και την ίδια φρασεολογία χωρίς να αλλάζει το «είναι» της συμφωνίας.

Η κρίση στα Βαλκάνια τη δεκαετία του 90, τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη και ο πόλεμος του Αφγανιστάν κράτησαν το ΝΑΤΟ εν ζωή. Ο οργανισμός με τις 26 χώρες-μέλη φτάνει στο 2009 να αναζητά λόγο ύπαρξης, όπως και το 1990. Σήμερα ο οργανισμός έχει ξεφύγει από τον αμερικανικό έλεγχο και οι επιρροές των ΗΠΑ προς τα άλλα μέλη μειώθηκαν, σε σχέση με τη περίοδο του ψυχρού πολέμου. ‘Έπειτα, η αμυντική συμμαχία επικαλείται «εχθρό» την ασύμμετρη απειλή και τη τρομοκρατία. Τέλος, σε ένα καινούργιο περιβάλλον, ο ρυθμός δε προβλέπει τη συνέχιση του ΝΑΤΟ, με αποτέλεσμα ο οργανισμός να αλλάζει φρασεολογία και να τείνει να γίνει ένας «πιο αποτελεσματικός ΟΗΕ».

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο οργανισμός εν έτη 2009 είναι η απροθυμία των Ευρωπαϊκών κρατών να συμμετάσχουν στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας. Ως έννοια, η τρομοκρατία δεν μεταφράζετε από όλα τα κράτη σε απειλή εναντίον του δυτικού κόσμου. Κάθε κρατική οντότητα αντιλαμβάνεται την τρομοκρατία διαφορετικά.

Το ΝΑΤΟ ζητά την υποστήριξη των μελών του καθώς και την υποστήριξη της Ε.Ε., η οποία, προστατεύεται από την στρατιωτική ομπρέλα του οργανισμού αφού η ασφάλεια της Ευρωπαϊκής Ηπείρου βρίσκεται εξ’ ολοκλήρου στα χέρια του ΝΑΤΟ. Αυτό αποδεικνύει, για ακόμη μία φορά, ότι η νοτιοατλαντική συμμαχία αποτελεί τη βάση για τις διαντλαντικές σχέσεις ασφαλείας.

Οι προτάσεις και οι διαβουλεύσεις για δημιουργία ενός ενιαίου στρατιωτικού βραχίονα στην Ευρώπη και πόσο μάλλον για στρατιωτική συνεργασία ΝΑΤΟ και Ε.Ε. είναι ανούσιες. Το πρόβλημα αυτό επικεντρώνεται στις σχέσεις των ΗΠΑ με τα ευρωπαϊκά κράτη και στην περίπτωση του Κυπριακού, που Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ και Κύπρος μέλος της Ε.Ε.

Σε δήλωση του ο Σλόμποταν Μιλόσεβιτς είπε «’Όλοι ξέρουμε ότι το ΝΑΤΟ είναι η δυνατότερη στρατιωτική δύναμη στο κόσμο. Απλά θέλουμε να σταματήσουν να ασχολούνται με τη χώρα μας και να ανησυχούν για τα δικά τους προβλήματα». Μήπως το ΝΑΤΟ με τόσο κύρος και τόση στρατιωτική δύναμη είναι η απάντηση για ένα αποτελεσματικότερο μέλλον στις ειρηνευτικές σχέσεις;

ΑΙΓΥΠΤΟΣ

Αραβισμός ή Φιλοαμερικανισμός
(Νάσερ - Σαντάτ - Μουμπάρακ)

Στις 29 Οκτωβρίου ολοκληρώνονται 53 χρόνια από την κρατικοποίηση της διώρυγας του Σουέζ που έπραξε ο Νάσερ, ηγέτης της Αιγύπτου, το 1956. Η κρίση, η οποία ήταν αναμενόμενη, έφερε την Αίγυπτο σε μια αντιφατική θέση αφού υποστηρικτής της σ’αυτή τη ενέργεια ήταν οι ΗΠΑ, κράτος που δεν ήταν υποστηρικτής των αραβικών κρατών και της ιδεολογίας του παναραβισμού γενικότερα, όπως αποδείχτηκε αργότερα. Παρ’ όλα αυτά η πράξη αυτή δεν ανέδειξε το Νάσερ σε έναν απλό δυναμικό Αιγύπτιο ηγέτη, αλλά σε έναν Άραβα ηγέτη, ο οποίος ανέδειξε τη δράση του ως πρότυπο πολιτικής σε όλο τον αραβικό κόσμο.

Η εξάπλωση του Νασερισμού στον αραβικό κόσμο απασχόλησε τις ΗΠΑ με αποτέλεσμα, να αποτρέψουν με στρατιωτική επέμβαση την περαιτέρω εξάπλωση του κινήματος σε Ιορδανία και Λίβανο. Με το θάνατο του Νάσερ, η ηγεμονία της Αιγύπτου πέρασε στα χέρια του Ανουάρ Αλ Σαντάτ, ο οποίος είχε διαφορετικά σχέδια για την αραβική χώρα. Στόχος του ήταν να απαλλάξει τη χώρα από την Σοβιετική σφαίρα επιρροής και να πλησιάσει τις ΗΠΑ, αφού ήταν ο μοναδικός σύμμαχος που θα έφερνε τον Σαντάτ σε μία σειρά συνομιλιών με το εχθρικό, προς τον αραβικό κόσμο, κράτος του Ισραήλ ούτως ώστε να διαπραγματευτεί τα χαμένα εδάφη και κυρίως για τη χερσόνησο του Σινά (πόλεμος 6 ημερών 1967), όπως και έγινε. Η συνεργασία ΗΠΑ – Αιγύπτου δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στη περιοχή αφού έδινε την ιδέα της προδοσίας μεταξύ Αιγύπτου και υπόλοιπης Μέσης Ανατολής. Παρατηρούμε, απ’ το θάνατο του Νάσερ μέχρι και την αναγνώριση του Ισραήλ μέσω της συνεργασίας Αιγύπτου και Στέιτ Ντιπάρτμεντ, την πτώση της Αιγύπτου ως επίκεντρο του αραβικού κόσμου. Αυτό είναι ένας από τους στόχους που έθεσε ο μέχρι και σήμερα ηγέτης της Αιγύπτου Χόσνι Μουμπάρακ είναι η αναστήλωση του παναραβικού στοιχείου στην Αίγυπτο καθιστώντας το Κάιρο και πάλι κέντρο της Μέσης Ανατολής.

Η Αίγυπτος εξακολουθεί να θεωρείται Αραβικό κράτος. Σε πολλά ιστορικά γεγονότα που είχαν ως αποτέλεσμα τη διαμόρφωση της περιοχής της Μέσης Ανατολής και διακυβεύονταν αραβικά συμφέροντα έπαιξε σημαντικό ρόλο στη έκβαση των γεγονότων ως αραβικό κράτος. Στους πολέμους του Κόλπου έπεισε τα αραβικά κράτη να ακολουθήσουν την αμερικάνικη πολιτική, δείχνοντας τη κυριαρχία της στη περιοχή της ευρύτατης Μέσης Ανατολής. Βέβαια υπάρχουν και οι περιπτώσεις που φαίνεται ακράδαντα η αποτυχία της να λάβει θέση σε θέματα μείζονος σημασίας, όπως είναι οι πόλεμοι της Γάζας, όπου το μόνο που πράττει είναι η απόσυρση του εκάστοτε πρέσβη της Αιγύπτου από το Ισραήλ.

Σήμερα η Αίγυπτος αμφιταλαντεύεται μεταξύ του κινήματος του Ισλάμ, που προσπαθεί να κυβερνήσει τη Μέση Ανατολή, και τις ΗΠΑ που με επιχειρήσεις σε Ιράκ και Ιράν προσπαθούν να σταματήσουν την εξάπλωση του κινήματος. Επέτρεψε στις ΗΠΑ να χρησιμοποιήσουν τη διώρυγα του Σουέζ και τον εναέριο χώρο της με αποτέλεσμα τη δολοφονία του Αιγύπτιου πρέσβη στην Βαγδάτη. Η Αίγυπτος βρίσκεται στο στόχαστρο των δύο, ανήμπορη να υποστηρίξει τον αραβικό κόσμο κρατώντας μια στάση «ουδετερότητας» στο πλευρό των ΗΠΑ.

Διπλωματικά το Κάιρο παλεύει 53 χρόνια να διατηρήσει το κύρος και την κυριαρχία του, ως κέντρο του αραβισμού αλλά και να κρατήσει στο πλευρό του τον μεγάλο αμερικανό σύμμαχο που προσφέρει στην Αίγυπτο μεγάλα οικονομικά κονδύλια εδώ και πολλές δεκαετίες. Ο αραβικός κόσμος μπορεί να δώσει στο Κάιρο και πάλι την θέση που κατείχε επί Νάσερ αφού, μέχρι και σήμερα, οι περισσότερες αραβικές χώρες κρέμονται από τις αποφάσεις της Αιγύπτου. Είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ αραβικών κρατών και ΗΠΑ. Πρώτη η Αίγυπτος έκανε το βήμα προς τη δύση κερδίζοντας εδάφη που έχασε σε πόλεμο. Έχει οδηγήσει πολλές φορές τα κράτη της Μέσης Ανατολής σε σωστές αποφάσεις που ευνόησαν τις χώρες. Με μια σωστή πολιτική και διπλωματική κατεύθυνση μπορεί να προσελκύσει τον αραβικό κόσμο στο μονοπάτι που την έβαλε ο Νάσερ και για άλλη μία φορά να καταστεί ο «Φάρος» της περιοχής. Έχει τη δυναμική να το πράξει εάν υπερνικήσει την αντίφαση ανάμεσα στον αραβισμό και την φιλοαμερικανική της στάση.

EΥΡΩΠΑΙΚΗ EΝΩΣΗ

Αδυναμία ανάπτυξης και
φόβος συνύπαρξης

Η σημερινή γεννιά θα μπορούσε να ονομαστεί η γεννιά της Ευρωπαικής Ένωσης. Μια γεννιά η οποία απολαμβάνει την ευκαιρία σπουδών στις χώρες-μέλη της Ένωσης, την ελεύθερη διακίνηση, την ανοιχτή αγορά και πολλά άλλα πλεονεκτήματα που προσφέρει η Ε.Ε. μετά το 1992 και τη συνθήκη του Μάαστριχτ. Παρ’ όλα αυτά η γεννία αυτή δεν είναι σε θέση να καταλάβει ότι είναι καιρός να απελευθερωθεί η Ένωση απ’ το καλούπι της οικονομικής συνεργασίας. Είναι ανάγκη η Ε.Ε. να αναπτυχθεί σε μία ομοσπονδοία κρατών, δηλαδή στην Ευρωπαική Ένωση όπου όλες οι χώρες έχουν κοινή εξωτερική πολιτική, άμυνα και ένα ενιαίο σύνταγμα.

Αυτή τη στιγμή στην Ευρωπαική Ένωση των 27, μετά τη απόρριψη του Συντάγματος από Γαλλία και Ολλανδία, υφίστανται δύο μοντέλα τα οποία έχουν αντίθετες απόψεις για την ολοκήρωση της Ένωσης. Η μία υποστηρίζει να παραμείνει η Ευρωπαική Ένωση σε μία απλή κοινή οικονομική πολιτική ενώ η άλλη βλέπει την Ευρωπαική ολοκλήρωση σαν το Αμερικάνικο μοντέλο των ΗΠΑ.

Μετά από δημοψήφισματα που διεξήχθησαν σε Γαλλία και Ολλανδία απορρίφθηκε το Ευρωπαικό Σύνταγμα. Η απόρριψη του συντάγματος οφείλεται κυρίως στον φόβο που υποφώσκει στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης για τη μετανάστευση και την αύξηση της εγκληματικότητας λόγω της διεύρηνσης του 2004 (με την οποία έγιναν μέλη 8 χώρες του πρώην ανατολικού μπλόκ).

Παρατηρούμε πολλές χώρες του κόσμου, όπως οι Ινδίες κι η Κινα, να αναπτύσσονται ραγδαία, γεγονός που θα έπρεπε να αφυπνίσει τον Ευρωπαίο πολίτη και να αντιληφθεί ότι η Ένωση, η οποία δεν έχει μια, ενιαία ισχυρή πολιτική φωνή, δεν θα έχει τη δυνατότητα να ακουστεί στο παγκόσμιο στερέωμα. Στόχος των κρατών μελών είναι να βάλουν σταδιακά στη καθημερινότητα του Ευρωπαίου την ιδέα της ομοσπονδιοποίησης ούτως ώστε οι αλλαγές να είναι πιο ομαλές. Παραδείγματος χάρην η ακύρωση του δικαιώματος της αρνησηκυρίας σε θέματα εξωτερικής πολιτικής ακούγεται εξωφρενικό. Αν επιτευχθεί η ομοσπονδιοποίηση είναι κάτι που πρέπει να εφαρμοστεί.

Είναι σημαντικό να αναφερθούμε στο γεγονός ότι δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι έλαβαν χώρα στην Ευρώπη. Δύο πολέμοι που εξασθένισαν την ήπειρο και την έφεραν στα πρόθυρα πολιτικής καταστροφής. Μετά τη λήξη των πολέμων και την ίδρυση της ΕΚΑΧ και μετέπειτα Ε.Ε., οι χώρες μέλη άκμασαν οικονομικά, με κλασσικό παράδειγμα την οικονομική ανάπτυξη της Ιρλανδίας. Σήμερα 10 χώρες ζητούν να επισπευθεί η ένταξή τους στην Ευρωζώνη εξαιτίας των σοβαρών οικονομικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν λόγω της ύφεσης. Δεν είναι τυχαίο που μία οργανωμένη και σωστά ρυθμισμένη οικονομική πολιτική στην Ευρωπή έφερε τόσο καλά αποτελέσματα και σ’αυτό πρέπει να στηριχτούν όλες οι χώρες που εντάσσονται στη διακυβερνητική ομάδα αλλά και να προωθήσουν την ομοσπονδιοποίηση.

Σύμφωνα με τον πρώην πρωθυπουργό του Βελγίου Guy Verhofstadt, οι άνθρωποι που τάχθηκαν κατά του Ευρωπαικού Συντάγματος σε Γαλλία και Ολλανδία είναι νέοι που δεν έζησαν τα γεγονότα πριν το 1945 και οι δυσαρεστημένοι Ευρωπαίοι που αδυναμούν να δώσουν ώθηση για την ολοκλήρωση. Οι γεννίες αυτές και ειδικότερα η σημερινή γεννία δεν βλέπουν την ομοσπονδιοποίηση ως ανάγκη. Αντιθέτως, η ιστορία μας διδάσκει ότι η ολοκλήρωση και η δημιουργία των Ενωμένων Πολιτείών της Ευρώπης δεν πρεπει να αναβάλλεται. Η ανάπτυξη της ΕΚΑΧ σε ΕΟΚ και στη συνέχεια σε Ευρωπαική Ένωση, όπως τη ξέρουμε σήμερα, μας δίνει το πράσινο φως για την ολοκλήρωση του οράματος.