ΑΙΓΥΠΤΟΣ

Αραβισμός ή Φιλοαμερικανισμός
(Νάσερ - Σαντάτ - Μουμπάρακ)

Στις 29 Οκτωβρίου ολοκληρώνονται 53 χρόνια από την κρατικοποίηση της διώρυγας του Σουέζ που έπραξε ο Νάσερ, ηγέτης της Αιγύπτου, το 1956. Η κρίση, η οποία ήταν αναμενόμενη, έφερε την Αίγυπτο σε μια αντιφατική θέση αφού υποστηρικτής της σ’αυτή τη ενέργεια ήταν οι ΗΠΑ, κράτος που δεν ήταν υποστηρικτής των αραβικών κρατών και της ιδεολογίας του παναραβισμού γενικότερα, όπως αποδείχτηκε αργότερα. Παρ’ όλα αυτά η πράξη αυτή δεν ανέδειξε το Νάσερ σε έναν απλό δυναμικό Αιγύπτιο ηγέτη, αλλά σε έναν Άραβα ηγέτη, ο οποίος ανέδειξε τη δράση του ως πρότυπο πολιτικής σε όλο τον αραβικό κόσμο.

Η εξάπλωση του Νασερισμού στον αραβικό κόσμο απασχόλησε τις ΗΠΑ με αποτέλεσμα, να αποτρέψουν με στρατιωτική επέμβαση την περαιτέρω εξάπλωση του κινήματος σε Ιορδανία και Λίβανο. Με το θάνατο του Νάσερ, η ηγεμονία της Αιγύπτου πέρασε στα χέρια του Ανουάρ Αλ Σαντάτ, ο οποίος είχε διαφορετικά σχέδια για την αραβική χώρα. Στόχος του ήταν να απαλλάξει τη χώρα από την Σοβιετική σφαίρα επιρροής και να πλησιάσει τις ΗΠΑ, αφού ήταν ο μοναδικός σύμμαχος που θα έφερνε τον Σαντάτ σε μία σειρά συνομιλιών με το εχθρικό, προς τον αραβικό κόσμο, κράτος του Ισραήλ ούτως ώστε να διαπραγματευτεί τα χαμένα εδάφη και κυρίως για τη χερσόνησο του Σινά (πόλεμος 6 ημερών 1967), όπως και έγινε. Η συνεργασία ΗΠΑ – Αιγύπτου δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στη περιοχή αφού έδινε την ιδέα της προδοσίας μεταξύ Αιγύπτου και υπόλοιπης Μέσης Ανατολής. Παρατηρούμε, απ’ το θάνατο του Νάσερ μέχρι και την αναγνώριση του Ισραήλ μέσω της συνεργασίας Αιγύπτου και Στέιτ Ντιπάρτμεντ, την πτώση της Αιγύπτου ως επίκεντρο του αραβικού κόσμου. Αυτό είναι ένας από τους στόχους που έθεσε ο μέχρι και σήμερα ηγέτης της Αιγύπτου Χόσνι Μουμπάρακ είναι η αναστήλωση του παναραβικού στοιχείου στην Αίγυπτο καθιστώντας το Κάιρο και πάλι κέντρο της Μέσης Ανατολής.

Η Αίγυπτος εξακολουθεί να θεωρείται Αραβικό κράτος. Σε πολλά ιστορικά γεγονότα που είχαν ως αποτέλεσμα τη διαμόρφωση της περιοχής της Μέσης Ανατολής και διακυβεύονταν αραβικά συμφέροντα έπαιξε σημαντικό ρόλο στη έκβαση των γεγονότων ως αραβικό κράτος. Στους πολέμους του Κόλπου έπεισε τα αραβικά κράτη να ακολουθήσουν την αμερικάνικη πολιτική, δείχνοντας τη κυριαρχία της στη περιοχή της ευρύτατης Μέσης Ανατολής. Βέβαια υπάρχουν και οι περιπτώσεις που φαίνεται ακράδαντα η αποτυχία της να λάβει θέση σε θέματα μείζονος σημασίας, όπως είναι οι πόλεμοι της Γάζας, όπου το μόνο που πράττει είναι η απόσυρση του εκάστοτε πρέσβη της Αιγύπτου από το Ισραήλ.

Σήμερα η Αίγυπτος αμφιταλαντεύεται μεταξύ του κινήματος του Ισλάμ, που προσπαθεί να κυβερνήσει τη Μέση Ανατολή, και τις ΗΠΑ που με επιχειρήσεις σε Ιράκ και Ιράν προσπαθούν να σταματήσουν την εξάπλωση του κινήματος. Επέτρεψε στις ΗΠΑ να χρησιμοποιήσουν τη διώρυγα του Σουέζ και τον εναέριο χώρο της με αποτέλεσμα τη δολοφονία του Αιγύπτιου πρέσβη στην Βαγδάτη. Η Αίγυπτος βρίσκεται στο στόχαστρο των δύο, ανήμπορη να υποστηρίξει τον αραβικό κόσμο κρατώντας μια στάση «ουδετερότητας» στο πλευρό των ΗΠΑ.

Διπλωματικά το Κάιρο παλεύει 53 χρόνια να διατηρήσει το κύρος και την κυριαρχία του, ως κέντρο του αραβισμού αλλά και να κρατήσει στο πλευρό του τον μεγάλο αμερικανό σύμμαχο που προσφέρει στην Αίγυπτο μεγάλα οικονομικά κονδύλια εδώ και πολλές δεκαετίες. Ο αραβικός κόσμος μπορεί να δώσει στο Κάιρο και πάλι την θέση που κατείχε επί Νάσερ αφού, μέχρι και σήμερα, οι περισσότερες αραβικές χώρες κρέμονται από τις αποφάσεις της Αιγύπτου. Είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ αραβικών κρατών και ΗΠΑ. Πρώτη η Αίγυπτος έκανε το βήμα προς τη δύση κερδίζοντας εδάφη που έχασε σε πόλεμο. Έχει οδηγήσει πολλές φορές τα κράτη της Μέσης Ανατολής σε σωστές αποφάσεις που ευνόησαν τις χώρες. Με μια σωστή πολιτική και διπλωματική κατεύθυνση μπορεί να προσελκύσει τον αραβικό κόσμο στο μονοπάτι που την έβαλε ο Νάσερ και για άλλη μία φορά να καταστεί ο «Φάρος» της περιοχής. Έχει τη δυναμική να το πράξει εάν υπερνικήσει την αντίφαση ανάμεσα στον αραβισμό και την φιλοαμερικανική της στάση.